Kaptoom

De kaptoom werd in vroeger eeuwen al gebruikt om paarden mee te trainen. Grootmeester François Robichon de la Guérinière (1688 – 1751) schrijft er over in zijn boek ”Ecole de Cavalerie”. Ook de Duke of Newcastle en De la Broue (rond 1600) kenden grote voordelen toe aan de kaptoom.

Voordelen

Het jonge of scheve paard is nog niet gewend om zijn lichaam te buigen en zal voortdurend proberen rechtuit te lopen. De kaptoom is uitgevonden om het paard te leren wenden, halt te leren houden, het hoofd en de achterhand correct te kunnen plaatsen, lijf en leden soepel en buigzaam te maken, zonder de mond of de kin te benadelen. De kaptoom zorgt er dus voor dat het (jonge) paard optimaal te begeleiden is, zonder dat het in de mond gestoord wordt.Met de kaptoom kunnen ook de fouten die andere ruiters hebben toegebracht via de trens hersteld worden.

Bij een eventuele overgang van kaptoom naar trens of kandare zal het paard attent reageren op het effect van het bit en als resultaat lichter zijn.

Waar bestaat een kaptoom uit?

De kaptoom bestaat een flexibele metalen neusbeugel dat met leer is omwikkeld en die zich naar de neus vormt. Daaraan zijn drie ringen zijn bevestigd. Deze ringen zijn beweeglijk, wat makkelijk is bij het van hand veranderen. Verder verhinderd een kaakriem dat de bakstukken in de ogen kunnen komen.

Hoe moet de kaptoom passend gemaakt worden?

• De neusriem moet vast aangesloten liggen, zodat de kaptoom goed aansluit en niet over de neus heen en weer glijdt tijdens de arbeid. Zo is een exacte inwerking mogelijk.

• De kaakriem wordt zo gesloten, dat het goed aanligt en functioneert als een stabilisator. De kaakriem moet dus niet zo los als een keelriem gesloten worden (vuist tussen riem en kaak).

• Hoe dieper de kaptoom op de neus ligt, hoe specifieker de kaptoom inwerkt. Bij gevoelige paarden wordt de neusriem wat hoger geplaatst. In ieder geval mag de kaptoom niet zo laag liggen, dat het op de ademhalingswegen terecht komt.

• De gemiddelde positie is die hoogte waar ook een engelse neusriem ligt, ongeveer 2 a 3 vingerbreedtes onder het jukbeen.

Longeren

Bij het lopen op een circel aan de longe werkt de kaptoom indirect op het minder gevoelige neusbeen in. De hoek van de mond is gevoeliger dan de neus.Bij het longeren is het aan te raden om een kaptoom te gebruiken om zo de mond te sparen en deze sensibel te houden.

Het paard moet leren om op een circel te lopen en in de lengte te buigen. Bij het stelling vragen wordt via de middelste ring ingewerkt op het neusbeen en dus niet op de lagen in de mond.

N.b. Bij een longe die vastgemaakt is aan een trens wordt de aanleuning aan het mondstuk verstoord bij iedere inwerking via druk die nodig is om het paard op de volte te houden. Dit schrikt het paard af en geeft aanleiding tot ondeugden zoals de tong over het bit doen, de tong uit de mond laten hangen, het naar voren steken van de onderkaak, het hoofd kantelen enz. Hier kan de ruiter later in de training veel last van krijgen.

Het wordt afgeraden om met hoofdstel, een halster of met hulpteugels te longeren:

• Het aanklikken van een longe direct aan een bitring wordt afgeraden. Bij jonge onstuimige paarden kan zeer snel het bit door de mond getrokken worden.
• Het aanklikken van de longe via de binnenste bitring (evt. over de oren) naar de buitenste bitring is tevens af te raden, om dat deze manier de trens vaak samentrekt en zo in de paardenmond het beruchte notenkrakerseffect veroorzaakt.
• Het longeren aan het halster is tevens af te raden, omdat dit halster te los om het paardenhoofd ligt en heen en weer schuift en in het oog terecht kan komen.
• Longeren met hulpteugels is ook niet aan te raden, omdat u dan geen invloed op de natuurlijke scheefheid en het zwaartepunt kunt uitoefenen. Hulpteugels fixeren de scheefheid zelf.

Werk aan de hand

Via de kaptoom kan de ruiter het paard in de gehele lengte in zijn wervelkolom te laten inbuigen, van de eerste halswervel tot de staartwervels. Deze lengtebuiging wordt vooral op de voltes en in de zijgangen gevraagd.

Bij de zijgangen wordt de teugel aan de buitenste 2 ringen bevestigd:

• Bij schouderbinnenwaarts aan de hand kan zo via de buitenteugel de schouders naar binnengevraagd worden.

• Bij renvers en appuyeren aan de hand kan via de buitenteugel de juiste stelling en buiging gevraagd worden.

 

Rijden met de kaptoom

Het jonge paard kan ingereden worden aan de kaptoom, omdat hij inmiddels gewend is met dit hulpmiddel bestuurd te worden. Ook verreden paarden reageren goed op de kaptoom.

De kaptoom kan ook tezamen met een bit gebruikt worden.